Zoeken in deze blog

zondag 17 augustus 2014

Hooggevoelig: over verlegenheid, oppervlakkigheid en een echt gesprek


foto: Inspiraçoes Assintecal
De zomermaanden zijn bij uitstek geschikt voor gezellige bijeenkomsten, etentjes zoals barbecues, (bedrijfs)uitstapjes, familiefeesten, noem maar op. Er wordt er graag getrouwd en zijn er uitnodingen voor recepties. En veel HSP'ers die voor zo'n leuk samenzijn worden uitgenodigd (of die op grond van familiebanden geacht worden acte de présence te geven) krijgen alleen al bij de gedachte aan zo'n 'gezellige happening' een naar gevoel in de buik.

Hooggevoelige mensen zijn over het algemeen heel sociaal ingesteld. Ze kunnen echt genieten van het contact met andere mensen en ze gaan een gesprek, een goed gesprek, zelden uit de weg. Een diepe en intense verwerking van de ontvangen informatie geldt als een van de meest kenmerkende eigenschappen van het HSP-zijn.  De HSP'er denkt doorgaans diep over de dingen na. Hij heeft vaak veel ideeën, houdt er een eigen mening op na en praat daar graag over met mensen die hem dierbaar zijn en met wie hij een goed contact heeft. Dat soort gesprekken voert hij het liefst in beperkt gezelschap, in een grotere groep raakt hij meestal snel gestrest en dan geblokkeert hij.

Paniek
Onverwacht aangesproken worden, een gesprek moeten aangaan, een vraag moeten beantwoorden in een vergadering... Het zijn situaties waar de HSP'er niet op zit te wachten en die hem nogal eens in paniek kunnen brengen. Ineens in het middelpunt van de belangstelling staan, andermans blikken op je gericht voelen... Ikzelf weet nog goed dat ik me op dat soort momenten licht in het hoofd en absoluut paniekerig voelde. Ik was als kind regelmatig voor verlegen uitgemaakt, en ik geloofde ook echt dat ik dat was. Ik dacht dus dat dat paniekgevoel het gevolg van mijn verlegenheid was. Intussen weet ik dat ik niet verlegen ben, maar dat een overdaad aan indrukken de veroorzaker is van dat nare gevoel. En als je je herkent in die onaangename paniekreactie, dan geldt misschien ook wel voor jou dat je altijd dacht dat dit door verlegenheid kwam...

Verlegenheid
Vind je van jezelf dat je verlegen bent, dan raad ik je aan dat idee eens onder de loep te houden. Waarom? Omdat het heel goed mogelijk, en zelfs waarschijnlijk is, dat je, als je hoogsensitief bent, niet zozeer lijdt onder de gevolgen van verlegenheid, maar dat je 'alleen maar' geblokkeerd raakt als gevolg van een te veel aan zintuigelijke informatie tegelijk. De konsekwentie daarvan kan zijn dat je ineens niet meer helder kunt denken en de draad van het gesprek kwijt raakt, en dát is wat verlegen mensen ook voelen... alleen is de oorzaak bij jou waarschijnlijk een andere: het overprikkeld zijn. Wanneer je, zoals elke HSP'er doet, meerdere dingen op verschillende lagen tegelijk denkt en waarneemt (Wat vindt die ander van me? Hoe ziet hij me? Hij denkt natuurlijk dat ik dom/dik/mager/saai/stug/verlegen... ben; Hij staat wel erg dichtbij! Wat een opvallende kleur hebben zijn ogen! Denkt hij echt dat die kleur van zijn das past bij de ruitjes van zijn overhemd? Volgens mij is hij moe, kijk maar naar die vermoeide trek rond zijn mondhoeken en de wallen onder zijn ogen...) dan is het alleen maar vanzelfsprekend dat je gestrest raakt en in mindere of meerdere mate blokkeert. Een nieuwe omgeving en mensen die je niet kent zorgen voor een extra zintuigelijke belasting, voor een toename van stress. Vraag jezelf dus nog maar eens af of je werkelijk verlegen bent, of dat een overdaad een nieuwe indrukken de oorzaak van je paniekgevoel kan zijn. Heb je dan eenmaal ingezien dat die innerlijke blokkade het rechtstreekse gevolg van de toegenomen stress is, dan is het zaak om op zoek te gaan naar manieren en mogelijkheden om stressoren te verminderen.

Een ander tema dat extra stress oplevert is de veronderstelling dat we net zo zouden moeten zijn als de niet-HSP'ers. Ben je sensitief, en behoor je tot de categorie 'introvert', ga dan alsjeblieft niet je best doen om extrovert over te komen, want dat is vragen om problemen. Blijf bij je eigen stijl, wees trots op je empatische kwaliteiten en het feit dat je heel goed kunt luisteren want alleen al op grond dáárvan heb je heel wat te bieden.

Koetjes en kalfjes
Iets waar het gros van de HSP'ers moeite mee heeft zijn gesprekken die nergens over gaan, gesprekken waarbij er niet geluisterd wordt en iedereen door elkaar heen praat, en roddelgesprekken. Kennen jullie dat gevoel van opkomende irritatie en het verlangen om er vandoor te willen gaan? Je kunt niet meedoen want er schieten je geen onbenullige opmerkingen te binnen, maar weggaan doe je ook niet want dat zou wel eens onaardig gevonden kunnen worden. En hoe sterker de irritatie, hoe meer stress. Het kan gebeuren dat er ineens om je mening wordt gevraagd en dat je er dan iets uitflapt wat kant noch wal raakt, of wat misschien kwetsend overkomt, en daarop volgt dan weer een gevoel van schaamte... Het kan ook zijn dat je het roddelgesprek zo pijnlijk vindt dat je wordt bekropen door een intens gevoel van afkeer of van schaamte; je voelt je enorm ongemakkelijk en je zou er iets van willen zeggen, maar je durft niet.

Gelukkig hoef je dit soort gesprekken niet machteloos over je heen te laten komen en bestaan er wel degelijk manieren om in te grijpen. Hoe zou je het vinden om al dat loze geklets vóór te zijn door zelf vragen te stellen? Het is een stap, dat geef ik toe, maar je kunt het oefenen en dan zul je zien dat het je beetje bij beetje steeds makkelijker zal afgaan. Stel je voor dat je de mensen interviewt, en dat zij je dingen vertellen die wèl ergens over gaan. Het leuke eraan is bovendien dat jij dan een van die kwaliteiten van het hooggevoelig-zijn in praktijk kunt brengen: het echte, diepe luisteren. En om te voorkomen dat je dichtslaat op het moment dat je je vraag wilt stellen, zou je van te voren thuis al een lijstje van eventuele vragen kunnen maken en die uit je hoofd leren.

En ook al heb je moeite met oppervlakkigheden, het is echt geen slecht idee om een gesprekje met de een of andere triviale opmerking te beginnen; al is het maar om een ander niet af te schrikken... De meeste mensen zouden vreemd opkijken als je een gesprekje opent met de vraag: 'En wat denkt u dat Nietzsche van deze situatie zou vinden?' Geloof me, het is veel handiger om te beginnen met een vraag over -bijvoorbeeld- een kunstvoorwerp in de ruimte waar je je bevindt, de sieraden (stenen!) van je gesprekspartner, de (achtergrond)muziek die wordt gespeeld, de smaak van de wijn, de kleuren van de schotels met eten... Iets van die orde waarmee je bovendien meteen de kans krijgt om iets te weten te komen over de eventuele hooggevoeligheid van de ander. Probeer het maar eens; het is echt makkelijker dan je op dit moment wellicht zou denken. En als je je vraag dan begint met 'Wat vind jij van...' of met 'Wat denk je dat er zou gebeuren als ineens...' dan reageert de ander zo goed als zeker met een antwoord waar je op kunt doorvragen; daar heb je meer aan dan aan het stellen van een vraag die alleen met ja of nee beantwoord kan worden.

Probeer creatief te zijn in het verzinnen van vragen; nóg een reden om thuis alvast een lijstje te maken, zo mogelijk met je gesprekspartner in gedachten. Wees soepel in het stellen ervan. 'Hoe heb jij van deze bijeenkomst gehoord?', 'Dit uitstapje is zo heel anders dan dat van vorig jaar. Ik weet nog... Hoe is dat voor jou?' Het kan uiteraard helemaal geen kwaad om ja/nee ('gesloten') vragen te stellen, en in die zin kun je denken aan: 'Ik ben hier voor het eerst, jij ook?'

Nogmaals, gaat het je niet meteen de eerste keer goed af, geef het niet meteen op. Oefening baart kunst. Communiceren is belangrijk, altijd, en het is de enige manier om een ander te leren kennen. Bedenk dat niet iedereen met wie je een gesprekje aangaat automatisch een innige vriend hoeft te worden; de meeste van dit soort gesprekjes zijn totaal vrijblijvend. Maar... het is wel een uitstekende gelegenheid om andere HSP'ers te spotten :) En mocht een gesprekje niet vlotten, geen paniek. Het is tenslotte onmogelijk om iedereen even aardig te vinden, en net zo is het onmogelijk dat iedereen jou aardig vindt. Dat is normaal, dat is gezond.

Tips: 
  • Laat je gedachten eens gaan over het verschil tussen 'verlegenheid' en geblokkeerd raken als gevolg van een te veel aan informatie en stress. 
  • Probeer je situaties uit het verleden voor de geest te halen en let daarbij op de veelheid aan nieuwe indrukken die ertoe geleid hebben dat je geblokkeerd raakte. 
  • Staat je een situatie zoals hierboven beschreven te wachten, bedenk dan wat je kunt doen om zo veel mogelijk stressoren van te voren te elimineren (bv: laat je informeren over wie de genodigden zijn, ga van te voren op de afgesproken plek kijken (je weet dan ook meteen hoe lang je nodig hebt om er te komen), ga een of twee dagen van te voren naar de kapper, bepaal een dag of wat van te voren wat je aan wilt trekken... 
  • Concentreer je op je positieve HSP-eigenschappen van empaticus en goede luisteraar. Probeer niet jolig en extrovert over te komen als je dat niet echt bent. 
  • Bereid een lijstje met vragen voor en leer ze uit je hoofd. Wil je niets te binnen schieten, zoek dan ter inspiratie op internet naar interviews met een vraag/antwoord-formule. 
  • Wees je ervan bewust dat je niet bij iedereen in de smaak zult vallen. Dat is normaal. Jij vindt ook niet iedereen even leuk en boeiend.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten